Bor Moleküllerinin Anti Kanser Özelliklerini Keşfettik

SUBÜ Konuşmaları’nın 34’üncü konuşmacısı olan Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi

Prof. Dr. Fikrettin Şahin, tespit ettikleri bazı bor moleküllerinin anti kanser özelliklerini

keşfettiklerini ve ilaçlar geliştirdiklerini söyledi.

Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (SUBÜ) tarafından düzenlenen SUBÜ Konuşmaları’nın

34’üncü konuşmacısı İlim Yayma Büyük Ödülü sahibi ve Yeditepe Üniversitesi Genetik ve

Biyomühendislik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Fikrettin Şahin oldu. Moderatörlüğünü Biyomedikal

Teknolojiler Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Mustafa Zahid Yıldız’ın yaptığı

söyleşide ‘Türkiye’de Biyoteknoloji Alanındaki Güncel Gelişmeler ve Bor’ başlığı konuşuldu.

Söyleşide biyoteknolojinin tarihi, günümüzde Türkiye’deki uygulamaları ve yapılan çalışmalar,

bor alanındaki yenilikler, bor temelli olarak üretilen ürünler ve bu alanın geleceği konuşuldu.

İzleyicilerden gelen soruları da yanıtlayan Şahin, birçok çalışmanın müjdesini verdi.

Biyoteknolojinin gelişimi

Biyoteknolojinin geçmişinin Mezopotamya’da toplu yaşamın başladığı zamanlara kadar gittiğini

söyleyen Yeditepe Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Fikrettin

Şahin, “Eski biyoteknoloji milattan önce 8-10’uncu yüzyıllara kadar gidiyor. Mezopotamya’da

çavdar, buğday gibi bitkilerin ıslah ve seleksiyon çalışmalarıyla başlıyor. Sahra bölgesinde de keçi

ve koyun gibi hayvanlar ıslah edilerek insanoğlunun hizmetine sunuluyor. Daha sonra

biyoteknoloji evirilerek fermantasyon teknolojisi geliştirildi. İlk olarak şarap ve bira gibi alkollü

içecekler üretildi. Et ve süt ürünleri bunları takip etti. Fermantasyon teknolojilerinin merkez üssü

Mısır’dı. Ardından bu teknolojinin yayılması ilaçlar için de kullanılmasını sağladı. Fermantasyon

teknolojilerinin bir sonraki evresi biyoreaktörlere taşınması oldu. Buralarda özellikle savunma

sektörünün ihtiyacı olan steroid, aminoasit ve vitaminler üretildi. Gıda ve sağlık sektöründe

kullanılabilecek enzimlerin üretiminde de biyoreaktörler kullanıldı. 1980’li yıllara gelindiğinde

modern biyoteknoloji ortaya çıktı. Moleküler ve genetik mühendislik teknolojilerinin ilerlemesiyle

klonlama teknolojileri devreye girdi ve canlıların genetik arka planlarında kalıcı değişimlerin

oluşturulması mümkün hale geldi” diye konuştu.

Genel kanının aksini ispat ettik

Bor elementinin yeryüzü kabuğunda çok nadir bulunduğunu söyleyen Şahin, “Kimyasal olarak

baktığımızda metalik ve ametal arasında özellik gösteren bir elementtir. Doğada hiçbir zaman

serbest olarak bulunmuyor. Çoğunlukla oksijenle bir araya gelerek borik asite dönüşüyor. Metalik

elementlerle buluştuğunda ise bor tuzuna dönüşüyor. Bu elementin çeşitli alanlarda kullanılan ve

sentezlerle elde edilen çok sayıda bileşiği var. Bizler de grup olarak son 15 yıldır farklı sentezlerle

yeni bileşikler elde etmeyi ve bunların farklı sektörlerde kullanımını araştıran bir grubuz. Özellikle

tarım, malzeme ve sağlık sektöründeki kullanımı ile ilgili çalışmalar yürütmekteyiz. Bor

elementinin biyolojik sistemler için önemine ilişkin bilinmeyenler var. Örneğin memeli sistemler

için bor bir eser element olarak bilim dünyası tarafından kabul edilmemiştir. Ancak geçmişte

yapılan çalışmalar, ‘biyolojik sistemlere veya biyolojik sıvının içerisine borun hangi bileşiği

alınırsa alınsın fizyolojik pH içerisinde borik asite dönüşür, memeli hücrelerinin içerisine girer ve

biyolojik olarak bütün aktivitesi borik asit üzerinden olur.’ Hal böyle olunca ve 96 saat içerisinde

muhakkak böbreklerden idrar yoluyla atılınca bütün çalışmaları borik asit üzerinden

kurgulamalıyız diye düşünmüşler. Ancak ben bunun doğru olup olmadığını analiz etmek için hem

bor tuzlarını hem var olan hem de kendi sentezlediğimiz bileşenleri ve borik asiti eş zamanlı