(Doğum: … – Ölüm: 1816),
Adapazarı âyanından Yeniçeri ordusuna katılır. 18nci yüzyıl ve sonlarında Zağarcıbaşı’lığıa kadar yükselir. Karaosman Ağa’nın Yeniçeri Ağalığı’na yükselmesi önlenince çok sevdiği görevinden ayrılıp memleketi olan Adapazarı’na döner.
1780’lerden itibaren Osmanlı’da sancaklar ayânlık sistemi ile yönetilmektedir. Ayânlık, bugünkü anlamda kaymakamlıkla belediye başkanlığı karışımı bir görevdir. Daha çok belediye başkanlığına benzemektedir. Seçimle gelinmektedir bu göreve.
Karaosman Ağa, 1801 yılında Adapazarı ayânı seçiliyor. Hüdâvendigâr (Bursa) sancağı ile İzmit Mutasarrıflığı da bu seçimi onaylıyor.
Karaosman Ağa, 1806 Mayısında bugünkü pazarlıların dedelerinden 800 kadar askerle İstanbul üzerinden önce Edirne’ye varıyor. Ardından Tuna kıyısındaki İsmail Kalesi ve Tulça kasabasını Rus işgalinden kurtarıp Sofya’ya dönüyor. Bu sefer de Şile ve Ağva ayânı Uzun Hasan Ağa kendisiyle birliktedir.
Karaosman Ağa ancak 1808’de Adapazarı’na dönebiliyor.
İkinci Mahmûd Han’ın gözdesi Hâlet Efendi, Rikâb-ı Hümayun Başkethüdası olur. Bugünkü anlamda Cumhurbaşkanlığı müsteşarı gibi bir görevdir. Anadolu’da yüzlerce ayânı padişaha gammazlar ve kellerini kestirir.
Karaosman Ağa’nın Adapazarı’nda güçlenmesi Yeniçerilerin ona sevgi ve bağlılığı üzerine Halet Efendi padişaha: “Bu Karaosman çok tehlikelidir, bir gün sizi tahttan indirebilir” diyerek hakkında idam kararı çıkarılmasına sebep olur.
Bursa valisi Mehmed Nurullah Paşa: “Gelsin görüşelim. Savunmasını versin, affedilecek.” der.
İfade vermek üzere mahkemeye gelen Karaosman’ı yakalatıp öldürtür.
Karaosman’ın vakfiyesinden de öğrenileceği üzere Adapazarı’nda, bugün Kapalıçarşı’nın olduğu yerde ’40 odalı medrese, cami, han, dükkanlar vakfettiği biliyor. Vakıf senedinde bunlar hep yazılı. 1945’lerde dönemin iktidarı 2nci Dünya Savaşı’nın getirdiği ekonomoik sıkıntılara çözüm bulmak amacıyla vakıf arazilerini satışa çıkarır. Karaosman’ın da vakfı satışa çıkarılır. Karagülle ailesi satın alır. 1950’lerin başlarında bugünkü Kapalıçarşı inşa edilirken, Karaosman’ın mezarı da Yorgalar Mezarlığı’na nakledilir. (1)
Sultahn Mahmûd Han’ın saray nâzırlarından Mevlevî Hâlet Efendi, Mevlânâ Hâlid’in şöhret ve itibarını çekemeyerek padişaha: “On binlerce adamı vardır. Devlet ve saltanat iç tehlikedir. Ortadan kaldırılması lazımdır.” dedi.
2nci Mahmud Han: “Din adamlarından devlete zarar gelmez.” diyerek sözüne kıymet vermedi.
Mevlânâ Halid-i Bağdadî, bunu işitince: “Hâlet Efendi’nin işi Piri Celâleddin-i Rumi’ye vâle oldu. Onu huzuruna çekip cezasını verecektir.”
Az zaman sonra Mahmûd Han, Mora isyanına sebep olduğu için onu Konya’ya sürdü. Oradan idam olundu.
-Fahri Tuna, Aynalıkavak Yazıları Sayfa 69-74
-Evliyâlar Ansiklopesidir Cilt 8, Sayfa 195
