2014 yılında yürürlüğe konulan torba kanun ile SGK primleri yapılandırıldı. Primlerin gecikme zammı ve gecikme cezası da silinerek ödeme kolaylığı ve taksitlendirme imkânı getirildi. Ancak kastı, kusuru veya iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymaması, aykırı hareket etmesi, yerine getirmemesi nedenlerine bağlı olarak iş kazası olmasına neden olan işverenlerin iş kazasından doğan SGK borçları, teşvik olarak değerlendirileceği için 2014 yılı torba yasasında af ve yapılandırma kapsamına alınmamıştı.
2015 ÖNCESİNE UYGULANACAK
Dün Resmi Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda değişiklik yapan yasaya ise af maddesi konuldu. İş kazası ve meslek hastalıklarının meydana gelmesinde kusuru bulunan işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’nca (SGK) gerçekleştirilen harcamalara karşılık ödemeleri gereken para cezalarına yeniden yapılandırma olanağı getirildi. Borcunun anaparasını 3 yıla varan vadeyle ödeyecek işverenlerin gecikme faizleri silinecek. Meclis tatile girmeden hemen önce kabul edilen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda değişiklik yapan yasanın af maddesi, on binlerce işverenin yanı sıra, trafik kazası gibi nedenlerle herhangi bir kişiyi sakatladığı veya ölümüne sebep olduğu gerekçesiyle SGK’yı zarara uğratan üçüncü kişileri de ilgilendiriyor. Yasaya göre, iş kazası veya meslek hastalığında kusuru bulunan işverenler ya da sigortalı bir kişinin yaralanmasına, sakat kalmasına veya ölmesine sebep olanlar, SGK’nın bu kişiler için yaptığı harcamaların yarısını ödemekle yükümlü bulunuyor.
Sakat kalan kişilere veya ölenlerin yakınlarına bağlanan aylıkların peşin değerlerinin yarısı da bu işverenlerden tahsil ediliyor. Eş ve çocuklara SGK tarafından bağlanan maaşlar ömür boyunca ödeniyor. Bu nedenle geri alınan bu rakamlar her bir işçi için 250-300 bin liradan aşağı çıkmıyor. Bu rakamların peşin değerinin yarısı zaman içerisinde değil bugün işverenden alındığı için işveren için ciddi bir yük oluşturuyor.
Örneğin Soma’daki 301 işçinin ve Ermenek’teki 18 işçinin ailelerine SGK tarafından ömür boyu yapılacak ödemelerin bugünkü değerinin yarısı, söz konusu maden sahiplerinin kusurlu bulunması halinde onlardan alınacak. SGK’nın bu şekildeki alacakları milyarlarca liraya ulaşıyor. Meclis’te kabul edilen yasa uyarınca, yeniden yapılandırma hakkından, 31 Aralık 2014 tarihine kadar kesinleşmiş mahkeme kararıyla kusurlu bulunan işveren ve üçüncü kişiler yararlanabilecek. Borcunu yeniden yapılandıranların, anaparayı 36 ay vadeyle ödemeleri halinde, gecikme faizi borçları silinecek. Anaparaya ilave olarak sadece enflasyon farkı alınacak.
BAŞVURU 1 MAYIS’TA BAŞLAYACAK
Bu haktan yararlanmak isteyenlerin 1 Mayıs’tan başlayarak en geç 31 Temmuz 2015 tarihine kadar SGK’ya başvuruda bulunmaları gerekecek. İlk taksit ödemesi de 30 Ağustos 2015 tarihine kadar yapılacak. İsteyen peşin, isteyen 3 yıla varan vadede 2 ayda bir 18 taksitle ödeyebilecek.
TEHLİKE ANINDA İŞÇİNİN ÇALIŞMAMA HAKKI VAR
Kanun tehlike durumunda işçiye çalışmaktan kaçınma hakkı tanıyor. Örneğin işçiler, su sızıntısı konusunda uyardığı halde çalıştırma sürerse, gerekli tedbirler alınıncaya kadar ücretli olarak çalışmaktan kaçınabilir..
PARA CEZALARI KATLANDI
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’ndaki para cezaları işçi sayısı ve tehlike sınıfına bağlı olarak artırıldı. İşçi sayısına ve işin yapısına bağlı olarak tehlikeler kademelendirilip söz konusu cezalardaki oranlar yüzde 200’e varan artışlar gösterebilecek.
UYARAN İŞ GÜVENLİĞİ UZMANINI ÇIKARAN TAZMİNAT ÖDEYECEK
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, tespit ettikleri eksiklik ve aksaklıkların hayati tehlike arz etmesi ya da meslek hastalığına sebep olabilecek ortamların bulunmasına rağmen işverenin gerekli tedbiri almaması halinde durumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na, yetkili sendika ya da işyeri temsilcisine bildirecek. Bildirim yapmayan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi ilk seferinde 3 ay, tekrarında ise 6 ay süreyle askıya alınacak. Bakanlığa şikâyet eden işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının işine son veren işverenler, 12 aylık sözleşme tutarından az olmamak üzere tazminat ödemek zorunda kalacak.
Yasaya göre, iş sağlığı ve güvenliği açısından riskli bulunarak faaliyeti durdurulan işyerinde çalışanların hakları güvence altında bulunuyor.
ÇİPLİ TAKİP 2016’DA ZORUNLU
İşveren, işçinin çalışamadığı günlerin ve ayların parasını aynen ödemek zorunda. İsterse bu süre içerisinde kendisine ait başka bir işyerinde çalıştırabilir. Kaza sonrası yeraltındaki madencileri kurtarma çalışmalarında en büyük eksikliği hissedilen çipli takip sistemi 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren zorunlu olacak.
KAZASI OLMAYANA TEŞVİK
Madencilik, inşaat, tersane gibi çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 10 kişiden fazla çalışanı bulunan bir işyerinde 3 yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemişse o işveren ödüllendirilecek. Çalışanların işsizlik sigortası primi işveren payı olarak sonraki 3 yıl yüzde 2 yerine yüzde 1 alınacak. Ayrıca mesleki eğitim görecek kişiler, 2018’e kadar başvurursa sınav ücretleri ile belge masrafları İşsizlik Fonu’ndan karşılanacak.
