Pandeminin süren etkileri, tedarik zincirinde bozulmalar, Rusya – Ukrayna savaşı, emtia ve enerji fiyatlarında şoklar ve küresel enflasyon üzerine yaşanan depremin etkilerini azaltmak için çıkarılan yapılandırma kanunu vergiden prim borçlusuna pek çok mükellefi kapsıyor. Mükellefler sadece kesinleşmiş değil inceleme, hatta dava aşamasındaki borçları için de başvurabilecek.
Son dönemde tüm dünyada yaşanan şokların vatandaşlar ve firmalar özelinde yarattığı ekonomik ve manevi tahribatı gidermek, istihdamı ve üretimi desteklemek, bütçe ile kaynak sağlamak amaçlarıyla, vergi ve sigorta primleri başta olmak üzere pek çok kamu alacağı ile ilgili olarak getirilen yapılandırma yasası Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kanun vergi, sigorta, gümrük ve çeşitli kamu alacakları konusunda ödeme kolaylıkları başta olmak üzere şu başlıklarda önemli düzenlemeler içeriyor:
1 – Kamuya olan borçların yapılandırılması,
2 – Devam eden dava ve vergi incelemelerinin sonlandırılması,
3 – Gelir, kurumlar, KDV ve muhtasar ve kâr payı stopaj vergilerinde matrah artırımı,
4 – Kasa, ortak cari ve ilgili diğer hesaplara ilişkin düzeltme imkanı,
5 – Emtia ve demirbaş stoklarına ilişkin düzeltme imkanı,
Bu düzenlemelerin her birinin, kendi içerisinde çok önemli kapsam ve detayları bulunuyor. Bugünden başlayan yazı dizimizde Sistem Global Danışmanlık Yönetici Ortağı Yeminli Mali Müşavir Necmi Ulus ve vergi ekibi ile birlikte, getirilen düzenlemeleri detaylı olarak ele alıp Milliyet okurlarına yapılandırma yasasından nasıl yararlanacakları konusunda yol göstereceğiz. Kanun kapsamında kamunun şu konulardaki alacaklarıyla ilgili ödeme kolaylıkları sağlanıyor:
Kesinleşmiş olanlar,
Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunanlar,
İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler,
Kamuya olan diğer borçlara ilişkin düzenlemeler.
Kesinleşmemiş borçları yapılandırmak mümkün
Kanun, kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan kamu alacaklarının da yapılandırılmasına imkan veriyor. Kanunun yayım tarihi itibariyle şu özellikleri taşıyan kamu alacakları bu kapsama giriyor:
İlk derece yargı mercilerine dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş,
İstinaf veya temyiz süreleri geçmemiş,
İstinaf veya temyize başvurulmuş olup karar düzeltme talep süresi geçmemiş,
Karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan.
Bu tür kamu alacaklarının asla bağlı olan veya bağlı olmaksızın kesilen vergi tarhiyatları ile gümrük vergisine bağlı tahakkukların yapılandırması söz konusu olacak. Mükellefler bu aşamada şunlara dikkat etmeli:
Dava konusu alacakların türü, içeriği, dava durumlarının bu kanunun yayım tarihinden önceki son durumu ve güncel durumlarına bağlı olarak yapılandırma şekilleri değişkenlik gösteriyor. Örneğin kanununun yayımı tarihi itibariyle ilk derece yargı merciine dava açılmış vergi tahakkukuna ilişkin verginin yüzde 50’si ile bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı silinerek bunun yerine hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarı ve vergi aslının yüzde 50’si ödenecek.
Kanunun yayım tarihi itibariyle uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere, başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş, uzlaşma günü gelmemiş veya uzlaşılamayıp dava açma süresi geçmemiş alacaklar ve kanunun yayımı tarihinden önce kendiliğinden verilen beyannameler ile pişmanlık talebiyle verilip ödenmeyen beyannameler de yapılandırma kapsamına alınıyor.
İncelemesi süren başvurabilir
Yapılandırma, inceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemleri de kapsıyor. Yani, kanunun yayımı tarihinden önce başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerine devam edilen alacaklar yapılandırma kapsamına giriyor. Kanundan bu açıdan faydalanmak isteyenleri ilgilendiren hususlar şöyle:
Yapılandırma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kapsama alınan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine devam edilecek. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edecek verilerin yapılandırması söz konusu olacak.
Örneğin vergi incelemesi süren mükellefin inceleme sonucuna göre işlem yapılacak olup gecikme faizi yerine hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarı ile tarh eden vergi aslının yüzde 50’si ödenecek.
4458 sayılı Kanun kapsamında yapılan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk işlemlerine ilişkin, tarh ve tahakkuk edilen alacaklar da kanunda belirlenen koşulların sağlanması ile kapsama dahil edildi.
Kesinleşmiş borçların gecikme faizi siliniyor
Kanun, vatandaşların Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, Ticaret Bakanlığı’na, belediyelere, il özel idarelerine ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na olan borçlarını ve bu borçlara ilişkin cezaları yapılandırıyor. Bu kapsama girenlerin yapılandırmadan faydalanmak için şunlara dikkat etmesi gerekiyor:
Kanunun yayım tarihi itibariyle 31.12.2022 ve öncesi dönemlere ait vadesi geçtiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi geçmemiş vergi aslı, asla bağlı cezalar, idari para cezaları ve gümrük vergileri ve buna bağlı fer’i alacaklar ve idari para cezaları ile MTV gibi diğer bazı alacaklara ilişkin, her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, gecikme cezası gibi fer’i alacakların yapılandırılması kapsanıyor.
Kanundan faydalanılması durumunda vergi dairesi ve diğer kurumlara ödenmemiş vergi ve benzeri diğer borçlara bağlı gecikme zamları ve faizler silinecek. Bunların yerine Yİ-ÜFE oranında yeni bir hesaplama yapılarak mükelleflerin ödeme yükleri azaltılarak taksitlendirilecek.
Bunlara ek olarak vergi aslına bağlı olmayan, usulsüzlük ve özel usulsüzlük benzeri cezalarının yüzde 50’si silinecek. Yine buna bağlı gecikme faizi ve gecikme cezaları yerine Yİ-ÜFE uygulanacak. İdari para cezalarında, bağlı olduğu kuruma ve borcun türüne göre belirli oranlarda indirim yapılacak.
Örneğin 2019 Ağustos dönemine ait geç tahakkuk ettiği tespit edilen 100 bin TL vergi asıllı alacağa ilişkin vergi ziyaı ve gecikme zammı işlediği kabul edilirse bu alacak yapılandırma kapsamına dahil edildiğinde vergi aslına bağlı kesilen vergi ziyaı ve gecikme zammı silinerek yerine Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanan tutar ile vergi aslı ödenerek borç daha az tutar ile ödenebilecek.
Bu kapsamdan yararlanmak isteyen mükelleflerin bu alacaklara dava açmamaları, dava açılmış ise ilgili tahsil dairesine davadan vazgeçme dilekçesi vererek açılan davadan vazgeçmeleri gerekiyor.
Kanunun yayımı tarihi itibariyle yargı kararı ile kesinleştiği hâlde mükellefe tebliğ edilmeyen alacaklar için, mükelleflerce bu kanunda öngörülen süre ve şekilde başvuruda bulunulması koşuluyla bu alacaklar da yapılandırma kapsamına alınıyor.
Kamuya olan diğer borçlar…
31.12.2022’den önceki dönemlere ait sigorta primi, Bağ-Kur primi, işsizlik sigortası primi, emekli keseneği ve kurum karşılığı, sosyal güvenlik destek primi, isteğe bağlı sigorta primi, topluluk sigortası primi, asgari işçilikten kaynaklanan fark/eksik prim, idari para cezası, SGK tarafından takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı gibi borçlar yapılandırılabilecek.
Araç muayeneleri de kapsamda
1416 sayılı kanun kapsamında mecburi hizmet karşılığı yurt dışına gönderilenlerden mecburi hizmetlerini tamamlamayanların öğrenim ile ilgili tahsil edilmesi gereken masraflarına ödeme kolaylığı getirildi.
Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla araç muayenesi yaptırmaları gerektiği halde muayenelerini süresinde yaptırmamış olanlar da 30.09.2023 tarihine kadar araç muayenelerini yaptırmaları durumunda yapılandırmadan yararlanacak.
